تحلیل انتقادی گرایش‌های غالب بازار هنر معاصر ایران در رویکرد به هویت فرهنگی

بیان مسئله :در عرصة جهانی هنر معاصر، که رویدادهای به‌ هم پیوسته‌ای از دوسالانه‌ها، داکومنتا، نمایش‌های سراسری1 و بازار هنر را دربرمی‌گیرد، حضور هنرمندان ایرانی در «بازار» برجسته‌تر است. بازار هنر معاصر ایران که از سال 2006 با همکاری گالری‌های خصوصی و شعب خاورمیانه‌ایِ چند حراج‌خانة بزرگ به شکوفایی رسید، مهم‌ترین عرصه‌ای بود که هنر معاصر «ایرانی» را به مخاطب جهانی می‌شناساند. بازار هنر اما با قواعد اقتصادی خود که هنر ایران را بخشی از هنر منطقه معرفی می‌کرد، به‌تنهایی نمی‌توانست نمایندة قابل‌اطمینانی برای شناخت هنر ایران باشد. آثاری که در بازار، عرضه و مبادله می‌شدند به نشانه‌های فرهنگ «ایرانی» ارجاع داشتند، اما این مؤلفه‌های فرهنگی در آنها چگونه بروز یافته ‌بود؟ هدف :هدف این مقاله تبیین و نقد رویکرد هنرمندان معاصر ایرانی به هویت فرهنگی در بازار جهانی است. نویسندگان مقاله در صدد پاسخگویی به این پرسش برآمده‌اند که گرایش‌های بازاری در هنر معاصر ایران چه رویکردی به هویت فرهنگی داشته‌ است؟ به ‌نظر می‌رسد بهره‌برداری هنرمندان ایرانی از مؤلفه‌های هویت فرهنگی، بیش از آنکه بازتعریف معنادار آنها در نگرشی نقادانه یا ستایش‌آمیز باشد، در راستای بی‌اثرساختن و در نهایت کالایی‌کردن آنهاست. روش تحقیق:این پژوهش با بهره‌گیری از «نقد مارکسیستی» روش «توصیفی- تحلیلی»را مبنا قرار داده ‌است. نتیجه‌گیری:هویت فرهنگی در آثار ایرانی، با ازدست‌دادن معنای تاریخی‌، بی‌آنکه پیوندی واقعی با مسائل دوران معاصر پیدا کند، تنها به کالایی برای فروش تبدیل شده ‌است.